GLUKOZ ve SAĞLIK

Basit bir şeker (veya monosakkarit) olan glukoz (veya glikoz veya glükoz) yaşam için en önemli karbonhidratlardan biridir.

Dekstroz olarak da bilinmektedir. Meyve şekeri veya kan şekeri olarak da. Birçok bitkide ve ayrica kanda bulunan bir şekerdir. Vücut için temel enerji kaynağıdır. Beyin ve sinir dokularının esas enerji kaynağıdır. [8]

Glukozun, diğer şekerleri enerji kaynağı olarak kullanamayan beyin için, kendine özgü ve yaşamsal bir rolü bulunmaktadır. Glukoz insan beslenmesinin vazgeçilmez bir temel taşıdır ve insan metabolizmasının düzenlenmesi ve hayati fonksiyonların idame ettirilmesinde gerekli enerjinin yegane kaynağıdır. [4] Vücuttaki bütün hücreler glukozu kullanır. Diğer monosakkaritlerin (fruktoz ve galaktoz) vücutta kullanılabilmeleri için karaciğerde glukoza çevrilmeleri gerekir. Açlık durumunda sağlıklı bir bireyin kan glukoz yoğunluğu 70-100 mg/dl’dir. [9]

"Glikoz şurubu" ya da genel adıyla ‘’Nişasta Bazlı Şeker’’, tıpkı pancar şekeri gibi esas olarak glukoz ve fruktoz karışımından oluşmaktadır. Fruktoz/glukoz oranı her iki şekerde de yaklaşık aynıdır; pancar şekerinde 50/50 olan bu oran, Nişasta Bazlı Şeker’in tipine bağlı olarak ya 42/58 ya da 55/45 'tür.

Glukozun insan organizmasına yabancı bir madde olduğu, bu nedenle de insan vücuduna zarar verdiği iddiası gerçeğe aykırıdır. Nitekim, meyvelerde de fruktoz ve glukoz doğal olarak birlikte bulunmaktadır. Başlangıçtan bu yana meyve tükettiği bilinen insanoğlunun, adını bilmese bile glukoza yabancı olması, düşünülemez. [2]

Glukoz şurubunun insülin salgısını uyarmadığı ve bu nedenle diyabet ya da şeker hastalığına yol açtığı iddiası ise fruktoz ve glukozun birlikte bulunduğu gıdalar için geçerli değildir. Çünkü konunun  uzmanlarına göre, ortamda bir miktar glukoz bulunması, insülin salgısının uyarılması için yeterlidir. [2] Sağlık Bakanlığı da yaptığı çalışmalarda bu durumu destekler sonuçlar elde etmiştir. Bakanlık, Bilimsel  Danışma Kurulu’nun 2011’de yaptığı açıklamada ‘Gıda maddelerinde beraberce bulunmalarından dolayı glikoz ve fruktozdan ibaret pancar şekeri ile nişasta bazlı şeker arasında insülin salgılanması ve tokluk duygusu veren hormonlar üzerindeki etkileri yönünden bir farklılık yoktur.’ ifadesi yer almıştır. [1]

2006 yılında ABD Brigham and Women’s Hastanesi Koruyucu Tıp Bilimi tarafından gerçekleştirilen çalışmada; fruktoz, glukoz ve laktozun tip 2 diyabet ile ilgili belirgin bir etkisi görülmediği belirtilmiştir.[3] Sağlık Bakanlığı Bilimsel Danışma Kurulu, kişilerde obezite oluşmasının temel nedeninin, vücuda alınan enerji ile harcanan enerji arasındaki dengenin bozulması ve harcanandan daha çok enerji alınması olduğunu; sadece nişasta bazlı şeker değil, şeker olarak adlandırılan tüm maddelerin fazla miktarda tüketimi bu dengeyi bozarak obeziteye yol açtığını belirtmiştir. [1]

Glukoz şurubu ile pankreas kanseri arasında ilişki bulunduğu iddiası da gerçekleri yansıtmamaktadır. Bu konuda yapılan araştırmalar birbiri ile çelişkilidir. Esasen doğrudan bir ilişki zaten söz konusu olmamalıdır. Çünkü glukoz, uzman kuruluş olan Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IACR)’ye göre "kanserojen" değildir. [2]

Öte yandan FDA (Gıda ve İlaç Yönetimi -ABD) , glukozve diğer şekerleri "güvenli gıda bileşeni" olarak tanımlanmaktadır. Buna benzer olarak, Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi EFSA'nın da şekerlere ilişkin herhangi bir uyarıcı veya kısıtlayıcı düzenlemesi yoktur.  Pancar şekeri veya nişasta bazlı şeker, hiç bir ülkede sağlık açısından yasaklı değildir. Farklı şekerlerin pazar payını belirleyen kotalar gıda güvenliği ile ilgili olmayıp; bu kotaların amacı "tüketicilerin başka bir şekerin zararından korunması" değil, çiftçilerin ekonomik açıdan korunmasıdır.  [2]

Kaynaklar

1. Sağlık Bakanlığı,"Nişasta Bazlı Şeker"le İlgili Bilim Kurulu Raporu’’, 11 Mart 2011
2.  
3. ‘’Kafayı Karıştıran Şeker Tartışmaları’’, Prof.Dr. Aziz Ekşi (Ankara Üniversistesi Gıda Müh. Bölümü)
4. Janket S.J., Manson J.E., Sesso H., Buring J.E., Liu S., A Prospective Study of Sugar Intake and Risk of Type 2 Diabetes in Women,  Diabetes Care, 2006, 26(4), p:1008-1015
5. James M.R., Fructose, HFCS,Sucrose and Health, p:14
6. Hein G.L., Storey M.L., White J.S., Lineback D.R., Highs and Lows of High Fructose Corn Syrup, Nutrition Today, 2005, 40(6), p: 253-256
7. Klurfeld D., Foreyt J., Angelopoulos T., Rippe J., “Lack of Evidence for High Fructose Corn Syrup as the Cause of the Obesity Epidemic.” (Accepted, International Journal of Obesity, advance online publication, doi:10.1038/ijo.2012.157, 18 September 2012.)
8. WHO (2003). Diet, Nutrition and the prevention of chronic diseases: Technical report, p: 916.
9. Karbonhidratlar, Mısır şekeri ve Gıda Endüstrisinde Kullanımı; Prof. Dr. Nevzat ARTIK; Prof. Dr. Levent BAYINDIRLI; Ankara, 2011
10. KAN ŞEKERİNİ ETKİLEYEN BESİNLER, Hacettepe Üniversitesi - Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyatetik Bölümü, Ankara, 2008